خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به معنای چیست؟ - وبلاگ پردیس وب

به گزارش وبلاگ پردیس وب، ایرنا نوشت: نشریه دیپلمات در گزارشی مدعی شد که خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان ممکن است تهدیدات امنیتی جدید ایجاد کند اما پیامدهای مالی هم وجود خواهد داشت.

به گزارش دیپلمات، آمریکا روز اول ماه مه بطور رسمی کار خروج نیروهایش را از افغانستان آغاز کرد. با دولت بایدن، حضور نظامی آمریکا و ناتو در خاک افغانستان تا 11 سپتامبر به انتها خواهد رسید و جبهه جدیدی برای امور منطقه ای گگردده خواهد شد.

هراس از وخامت بالقوه اوضاع سیاسی و امنیتی در افغانستان و نیز گسترش بی ثباتی ، موضوعی است که موجب نگرانی های شدید منطقه ای است. نبرد قدرت بین گروه های نفوذ و جناح های سیاسی در داخل دولت افغانستان و همچنین قدرت فزاینده طالبان ، این ظرفیت بالقوه را دارد که توازن قدرت تضمین شده از سوی آمریکا در افغانستان را تغییر دهد. این امر به نوبه خود می تواند به بازیگران خارجی که می خواهند برای منافع خود خلاء ایجاد شده را پر نمایند نیرو و انگیزه بدهد.

خروج رسمی نیروهای آمریکایی بطور خاص برای کشورهای آسیای میانه به علت نزدیکی آنها به افغانستان حائز اهمیت است و ممکن است منجر به بعضی از تبعات راهبردی گردد. در این چهارچوب، ملاقات روز 23 آوریل /3 اردیبهشت آنتونی بن وزیر امور خارجه آمریکا با وزیران خارجه قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ترکمنستان در چهارچوب C5+1 تلاشی برای تضمین تعهد آمریکا به این منطقه و ارسال این سیگنال به سایر بازیگران منطقه ای بود که افغانستان همچنان زیر رادار سیاست خارجی دولت بایدن قرار گرفته است.

متعاقبا ، زلمی خلیلزاد فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان در حالی اوایل ماه مه به تاشکند ، کابل و دوشنبه سفر کرد که بحث هایی درباره استقرار احتاقتصادی نیروهای آمریکا در آسیای میانه مطرح شده بود. همه این عوامل ممکن است حاکی از شکل گیری یک روایت جدید برای سیاست آمریکا در قبال منطقه باشد.

با این حال بسیار مهم است که پیامدهای خروج آمریکا (از افغانستان) برای آسیای مرکزی را از زاویه های مختلف ارزیابی کنیم و بخصوص زاویه اقتصادی حائز اهمیت است.

اول ، هر چند ما از مسائل مربوط به تضمین امنیت منطقه ای صحبت می کنیم اما عوامل سیاسی و اقتصادی مرتبط با توسعه زیرساخت های تجاری و انرژی منطقه ای حیاتی هستند. تضعیف دولت مرکزی و به قدرت رسیدن بالقوه نمایندگان گروههای افراطی می تواند توسعه افغانستان را چند دهه به عقب ببرد و مسائل جدیدی ایجاد کند که حل آنها در آینده سخت خواهد بود.

برای کشورهای آسیای میانه ، چنین سناریویی چالش های زیادی به همراه دارد. تعمیق مناقشه داخلی در افغانستان ممکن است به تضعیف کنترل بر مرزهای شاقتصادی کشور گردد. برای تاجیکستان، این مساله ممکن است به افزایش قاچاق کالا و مواد مخدر منجر گردد. ترکمنستان شاید ناچار گردد تدابیر محافظتی برای تاسیسات زیربنایی مانند خطوط لوله گاز را افزایش دهد ؛ تاسیساتی که نه تنها برای منطقه بلکه برای شریکان خارجی بخصوص چین و روسیه و نیز کشورهای جنوب آسیا اهمیت دارند.

آشکار است که حضور ارتش آمریکا و متحدان آن در افغانستان نقش مهمی در مبارزه با گروههای مسلح داشت. این نیروها بدون شک از تقویت شماری از گروههای افراطی جلوگیری کردند که دو تا آنها یعنی طالبان و داعش خراسان تهدید خاصی علیه امنیت منطقه ای و جهانی هستند.

به همین شکل پیامدهای اقتصادی حضور نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان نیز اهمیت دارد. در مدت 18 سال گذشته ، آمریکا و شماری از یاری نمایندگان دیگر بیش از 143 میلیارد دلار یاری بازسازی ارائه نموده اند. این اعتبارات تخصیص یافته برای تامین اقتصادی دولت افغانستان ، ارتش افغانستان ، وزارت کشور و دستگاههای امنیت ملی استفاده شد. بعلاوه ، مبالغ زیادی هم از سوی سازمانهای مهم بین المللی مانند بانک جهانی (حدود 6 میلیارد دلار در طول 19 سال) اختصاص یافت. سرمایه گذاری های خارجی تاثیر بزرگی بر فراوری ناخالص داخلی افغانستان داشته که تا سال 2019 در حدود 19.29 میلیارد دلار بوده است.

روشن است که حمایت های اقتصادی و انسانی بین المللی هم به اندازه حمایت نظامی برای کابل اهمیت دارد. این یک عامل حیاتی برای رشد اقتصادی و ثبات اجتماعی بود و جذب نیرو برای جنگجویان را محدود می کرد.

سرمایه گذاری و حمایت اقتصادی خارجی همچنین فرصت های بیشتری برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی با شریکان خارجی از جمله در آسیای میانه ایجاد می کرد. به عنوان مثال ، افغانستان یک شریک تجاری مهم قزاقستان و وارد نماینده محصولات کشاورزی و نفتی است. در صورتی که شرایط افغانستان به سمت وخامت برود ، کشورهایی مانند قزاقستان و ازبکستان با ریسک از دست دادن یک بازار مهم برای محصولات خود رو به رو می شوند.

در طول 20 سال گذشته ، آمریکا آسیای مرکزی را از منشور منافع نظامی و ژئوپلتیک خود در افغانستان نگریسته است. بعد از تکمیل خروج نیروهای نظامی آمریکا ، علاقمندی آمریکا به این منطقه در نهایت کمتر خواهد بود. آمریکا در ابتدای امر به ارائه بعضی یاری های اقتصادی و حمایت های مشاوره ای به دولت افغانستان ادامه خواهد داد و ممکن است به ترویج ادغام افغانستان با آسیای میانه ادامه بدهد. اما کشورهای آسیای میانه باید برای افول طولانی مدت منافع آمریکا در منطقه آماده بشوند. سهم سرمایه گذاری آمریکا در این منطقه هیچگاه بالا نبوده است اما با توجه به بحران اقتصادی در حال ایجاد ، هرگونه کاهشی در جریان اقتصادی احساس خواهد شد.

در این چهارچوب ، درست نیست که صرفا سطح کنونی روابط تجاری و اقتصادی بین کشورهای منطقه و افغانستان را در نظر بگیریم. روندهای جهانی مانند حمایت گرایی و زدودن جهانی شدن که بر اثر پاندمی کرونا تشدید شده اند نیز باید در نظر گرفته بشوند. برای کشورهای آسیای میانه که دسترسی مستقیم به دریا ندارند از لحاظ راهبردی اهمیت دارد که مسیرهای تجاری متصل نماینده این منطقه با جنوب آسیا و دسترسی مستقیم به بازارهای پاکستان ، هند و خاورمیانه را سازماندهی نمایند.

وخیم شدن اوضاع در افغانستان می تواند بر سرنوشت پروژه های مختلف زیربنایی مانند احداث خطوط انتقال نیروی بین المللی و خطوط جدید راه آهن و بزرگراه و همچنین خط لوله گاز تاپی تاثیر بگذارد ؛ خط لوله ای که در صورت تکمیل می تواند نقشه انرژی جنوب آسیا را عوض کند.

تقویت موضع طالبان و وخیم شدن احتاقتصادی بحران سیاسی داخلی در افغانستان بطور حتم موجب فراری شدن سرمایه گذاران و شرکای خارجی خواهد شد.

بنابراین ، برای آسیای مرکزی ، خروج نیروهای آمریکا از افغانستان علاوه بر ایجاد تهدیدات جدید امنیتی همچنین منجر به پیامدهای اقتصادی هم خواهد شد. تا الان تعیین نیست که بعد از خروج آمریکا ، حمایتهای خارجی تا چه حدی باقی خواهد ماند. همچنین ناتعیین است که آیا هیچیک از بازیگران خارجی قادر یا مایل به پر کردن خلاء امنیتی در منطقه خواهد بود . به هر روی ، مساله صرفا حمایت مادی از دولت افغانستان نیست بلکه مساله تضمین امنیت پروژه های زیربنایی در مناطق این کشور و نیز کنترل مرزها و جریان غیرقانونی قاچاق هم مطرح است.

311311